OnsKentOnsNet in Nuenen · 13 mei 2005
Nuenen is wereldberoemd om twee redenen. Vincent van Gogh woonde er met zijn ouders en schilderde er de Aardappeleters. En Nuenen heeft Ons Net: een coöperatie die in drie maanden tijd zo wat alle 7500 woningen op een glasvezelnetwerk aansloot. En de Nuenenaren zijn trots: op Van Gogh en op Ons Net.
Gepubliceerd in Automatisering Gids, week 19, 2005
Op weg naar het Ons Net-kantoor in de Van Goghstraat, net voorbij de Aardappeleterstraat, legt Nuenenaar Kees Rovers uit wat de essentie is van het succes van Ons Net. Rovers is met Henri Smits, directeur van woningbouwvereniging Helpt Elkander, de initiatiefnemer van het project. Rovers ontwikkelde via zijn projectbureau Close the Gap een model dat beantwoordde aan hun beider visie: de bewoners kopen met hun aansluitkosten een aandeel in de coöperatie Ons Net en zijn zo eigenaar van het netwerk, inderdaad Ons Net. Aanleg en beheer is in handen gelegd van Volker Wessel Stevin en de billing is uitbesteed aan het telecombedrijf.
Natuurlijk, Ons Net had de wind mee: de aansluitkosten, 500 euro, en een jaar snel internetten worden volledig door EZ betaald uit de Kenniswijk-pot. Maar Ons Net leeft echt in Nuenen, zo blijkt. UPC merkt dat ook. Als deze zomer triple play op Ons Net volledig operationeel is: snel internet, telefonie en televisie, dan kan de kabelaar 7500 klanten doorstrepen. Daar helpen de reclameborden met triple play aanbiedingen die UPC voor de deur van het Ons Net-kantoor en de woning van Rovers neerzette, niets aan.
Volgens Rovers zit het geheim in dat voorvoegsel ‘Ons’. “We hebben de mensen op een laagdrempelige manier geïnformeerd, via de lokale omroep, via het huis-aan-huis blad Rond de Linde. We spraken niet over VoIP maar over bellen, niet over tien MB-symetrisch maar over de toepassingen die straks mogelijk zijn. We vertelden ze dat ze straks de wedstrijden van de eigen voetbalclub op tv zouden kunnen bekijken. In de klankbordgroep die een sleutelrol speelt zitten de huisarts en de politieman, de onderwijzer en iemand van Thuiszorg: allemaal mensen die iedereen kent. En elke keer als Ons Net weer aandacht krijgt in de krant of op de televisie worden de Nuenenaren steeds trotser: dat is ons net!”
En belangstelling was er voor Nuenen: afvaardigingen uit Amerika en Frankrijk, zelfs een groep sociaal geografen uit Zuid-Korea. In november moeten Rovers en Smits op de VN-top in Tunis over de ‘digitale kloof’ tekst en uitleg geven. Wie weet komt er ooit een Ons Net in Afrika.
Triple play
Deze zomer zijn alle diensten van de triple play operationeel, tegen concurrerende tarieven. Maar Ons Net wordt vooral ook een netwerk voor nieuwe lokale diensten. Iedereen die ideeën heeft is welkom in het kantoor van Ons Net, en het is er een komen en gaan. Wim Wiegmans van Seniorweb moest er even wezen. Zijn club leert vijftig plussers de kneepjes van de pc en internet. Volgens Wiegmans zal Ons Net ervoor zorgen dat de senioren (‘en er zijn veel ouderen hier!’) langer thuis kunnen blijven wonen. “Domotica, monitoring, beveiliging op afstand: dat komt allemaal op ons af! Als je een uur stil zit en niet beweegt, gaan de lichten aan. En als er dan nog geen reactie komt, bellen ze je kinderen.”
Pastor Jos Deckers komt overleggen. Bij de restauratie van de Clemenskerk zijn er sleuven gefreesd in de wanden, voor de bedrading en nu moeten de camera’s gemonteerd worden. “We hebben elke zondag vijfhonderd man in de kerk. Veel van die mensen zijn tussen de zestig en zeventig: over tien jaar zal een groot deel moeilijk ter been zijn. Wij gaan de kerkdiensten live uitzenden via Ons Net. Bovendien kunnen de diensten op elk willekeurig moment worden opgevraagd. “Dergelijke diensten zoals die van de kerk en bijvoorbeeld de verenigingen, werken via een apart platform, OnsNetTV, dat de gebruiker gewoon op zijn televisie kan ontvangen maar interactief te gebruiken is met de afstandsbediening. Overigens kunnen er ook diensten worden aangeboden via OnsNet on line. Een symmetrische tien mb-verbinding naar alle woningen biedt natuurlijk nog veel onontgonnen mogelijkheden.
Philips en Rabobank Nederland hebben elkaar gevonden in een samenwerking die de komende zes maanden een aantal experimentele diensten gaat ontwikkelen voor de leden van Ons Net. Dritte im Bunde is het nieuwe bedrijf van Kees Rovers, Innoventia. Een beetje Brabantse inslag, ons kent ons, heeft het experiment wel. Nuenen grenst aan Eindhoven en veel (oud-) Philips werknemers kozen voor een stede in het dorp van Van Gogh. De Rabobank is een coˆperatie, net als Ons Net, en adviseerde daarom in een eerder stadium over de juridische haken en ogen. Bovendien was Rovers in een ver verleden werkzaam bij deze bank. Maar goed, nergens in Europa is een zo grootschalig techno-sociologische proeftuin te vinden.
Ketens
De leden van Ons Net, en dat zijn dus vrijwel alle Nuenenaren, gaan er hun voordeel mee doen weet Rovers. “We gaan de rollen omdraaien, de ketens innoveren. De klanten bepalen welke diensten ze willen ontvangen. We beginnen in de zorg: de leden van Ons Net gaan zelf definiëren welke zorg ze willen afnemen. Willen de mensen via het net met hun huisartsen communiceren, dan maken we dat mogelijk. Een on line fitness-dienst vanuit het St. Anna-ziekenhuis wordt de eerste dienst. De zorg moet zich commerciëler opstellen en de cliënt centraal stellen, zegt de overheid toch?”
“We roepen de hele keten bij elkaar op voorwaarde dat wie zich aan tafel zet ook mee moet doen of mee moet betalen: ziekenhuizen, artsen, zorgverzekeraars en VROM, de laatste vanwege de aanpassingen in de woningen. Vrijblijvendheid is er niet bij. Eerst moeten de wensen van de klanten gedefinieerd worden, dan moet de applicatie en een bijbehorend financieel model ontwikkeld worden. Dan gaan we pilots uitvoeren en brengt een onderzoeker van de TU Delft de acceptatie van de burger in kaart. Na de zorg gaan we ons bezig houden met entertainment en veiligheid. Uiteindelijk willen we die diensten dan landelijk aanbieden.”
Want het succes van Ons Net vindt navolging: allereerst in Eindhoven waar in de wijk Tongelre een kleine 8000 woningen een eigen ‘ons net’ krijgen. Maar Smits en Rovers praten ook met andere gemeenten. Bovendien neemt het aantal plaatsen waar woningbouwverenigingen en gemeenten zelf met glas in de weer gaan hand over hand toe. Philips en Rabobank zien terecht een markt.
Rabobank
Ruud Smeulders is Innovatiemanager Technologie bij de Rabobank Nederland en betrokken bij ‘Nuenen’. De bank ziet in de Ons Net een kans om weer ‘dichterbij de klanten te komen’. “Hoewel wij niet veel bijkantoren gesloten hebben en nergens verder dan drie kilometer van onze klanten zitten, hebben de mensen in de kleinere kernen het gevoel dat de bank verder van ze af staat.” Ons Net is voor de Rabobank wel degelijk ook een interessante experimenteeromgeving.
“Wij gaan er van uit dat binnen een aantal jaren dergelijke netwerken en brede verbindingen algemeen zijn. Mensen die geen computer gebruiken moeten straks via een interactieve televisie kunnen bankieren. De klant moet direct via webcam en pc, of tv, met een adviseur van de bank kunnen overleggen. Video-on-demand technologie maakt het mogelijk om informatieve filmpjes te bekijken. De medische diensten waar in Nuenen aan gewerkt wordt zijn voor ons interessant omdat bijvoorbeeld de apparatuur die de mensen thuis nodig hebben via onze leasemaatschappij de Lage Landen geleased kan worden, of omdat verzekeraar Achmea dergelijke diensten in het pakket kan opnemen. Nuenen is de unieke experimenteeromgeving om dergelijke diensten te ontwikkelen. Uiteindelijk moeten daar generieke diensten uitkomen die we elders ook uitrollen.”
Toon de Rooij is voorzitter van de plaatselijke afdeling van de Katholieke Bond voor Ouderen (KBO) en spreekbuis van de senioren in Nuenen. KBO heeft 1600 leden in het dorp en is daarmee de grootste ouderenbond. De bijzondere relatie tussen Nuenen en Philips blijkt uit de omvang van de tweede ouderenbond: de Philips Vereniging van Gepensioneerden Eindhoven (PVGE) die zeshonderd leden telt in Nuenen. “Wij zijn een zeer geschikte pilot-gemeente,” lacht De Rooij. “In Nuenen heb je weinig onmondige bejaarden, maar veel actieve hoogopgeleide ouderen, oud-Philips en DAF-mensen, maar ook oud-werknemers van de TU. Geschikte gesprekspartners dus voor Philips en de Rabobank voor hun landelijke pilot. Omgekeerd is het voor ons ook een uitgelezen kans: iedereen heeft die snelle verbinding in huis en straks komt daar een pakket diensten op maat tegen een geringe prijs. We gaan er tenminste vanuit dat het ons als proefkonijnen in de landelijke pilot niet teveel zal kosten.”
Engels
Bij Philips willen ze nog niet zoveel kwijt over de komende experimenten in Nuenen, maar de toekomst is in het Engels, ook in Brabant. De betrokken afdeling heet ‘applied technologies’ en de toepassingen ‘elderly monitoring’ en ‘wellpoint’. “We evalueren de mogelijkheden,” zegt de woordvoerster. “Het is geen zaak van plug and play. We hebben de apparaten maar de toepassingen moeten in de pilots ontwikkeld worden.” Tijdens de officiële presentatie van Ons Net lichtte Philips-directeur Harry Hendriks een tipje van de sluier. Hij demonstreerde er de Virtual Fitness Coach en My Heart, dat is ontwikkeld in een consortium met onder andere Vodafone en Nokia, en dat met ‘slimme elektronica’ probeert hart- en vaatziekten te voorkomen. Lifestyle monitoring system Gabriel houdt via camera’s en sensoren toezicht op dagelijkse activiteiten van bijvoorbeeld ouderen of zieken.
De Rooij en zijn collega-senioren trekken de kar bij het ontwerp van de diensten, onder het motto: ‘de klant is koning’. “Wij inventariseren de behoefte bij onze leden. Dat doen we aan de multimediadesk, ons internet café, die we hebben ingericht in het Rabobank-kantoor, maar we gaan ook naar de mensen thuis. En dan hoor je bijvoorbeeld dat niet alle hulpbehoevenden er voor voelen om via een webcam door een Big Brother in de gaten gehouden te worden. Dat veldwerk voeren we uit samen met een praktijkman van Philips. Uiteindelijk moet al die informatie resulteren in een aantal pilotproducten die dan bij enkele tientallen woningen worden uitgerold. Philips legt het accent sterk op welzijn en beveiliging, maar we hebben nadrukkelijk duidelijk gemaakt dat ook ouderen diensten willen die het leven leuk maken: entertainment, educatie. Maar voor alles geldt: houdt het simpel. Veel ouderen hebben angst voor al die knoppen. En vertaal dat Engels in Nederlands, of nog beter, in het Brabants.”
Dokter Hans van Kuijk werkt in hetzelfde St. Anna-ziekenhuis in het naburige Geldrop waar de PSV-selectie kind aan huis is. Ook de TVM-schaatsploeg laat zich door Van Kuijk behandelen. Van Kuijk en de Nuenense huisarts Arthur Gieles, die de mogelijkheden van Ons Net direct doorzag, werken aan wat de eerste experimentele dienst moet worden: fitness-on line.
“We zien steeds meer doelgroepen die baat hebben bij meer en doelgerichte beweging. Mensen die hun huis moeilijk uit komen of geen sportschool kunnen betalen, maar ook mensen die bijvoorbeeld een hartoperatie hebben ondergaan en moeten revalideren. Dankzij monitoring apparatuur kunnen we de oefeningen individueel afstemmen. Met online fitnesstesten kunnen mensen die mee willen doen vooraf hun conditie vaststellen. Ouderen met botontkalking hebben baat bij beweging. Voor patiënten met diabetes II, wat we vroeger ouderdomsdiabetes noemden, speelt beweging een cruciale rol bij de gevoeligheid voor insuline. Sinds kort weten we dat met krachttraining van geïsoleerde spiergroepen met bijvoorbeeld gewichtjes op celniveau die gevoeligheid kan worden beïnvloed. En diabetes II komt veel voor: ik schat die doelgroep alleen in Nuenen al op driehonderd man.”
De meer algemene trainingen kunnen in op elk gewenst tijdstip worden bekeken. Voor de individuele patiënten die intensieve begeleiding nodig hebben levert Philips apparatuur waarmee bijvoorbeeld belasting en hart- longfunctie kunnen worden geregistreerd. Maar de huisarts en de sportarts willen de virtuele wereld en de echte wereld in elkaar over laten lopen. “Er moet een locatie ingericht worden waar bijvoorbeeld mensen die min of meer in een sociaal isolement zitten, samen de oefeningen kunnen doen. Bovendien willen we ook een apart spreekuur houden voor de fitness-klanten waar ze met vragen terecht kunnen of waar verder onderzoek kan worden gedaan.” Binnen enkele maanden moeten de hometrainers en andere fitness-apparaten staan opgesteld.
Middenstand
De Nuenense middenstand viel buiten de subsidieregeling omdat die alleen voor ‘thuis-aansluitingen’ gold. Toch kunnen de meeste winkeliers nauwelijks wachten tot ze ook op het glas worden aangesloten ondanks de aansluitkosten die al gauw tweeduizend euro uit komen, zegt Pierre Schellens. Schellens is een gelukkig mens: hij heeft een speelgoedwinkel in het centrum van Nuenen en een boerderij aan de rand van het dorp waarvan hij met vrienden en familie een klein paleis maakt. Bovendien viel de woning nog net binnen het postcodegebied waarvoor de EZ-subsidie gold.
En Schellens heeft plannen met de verbinding. “Mijn zwager gaat een virtual private network (VPN) implementeren zodat we van hier uit facturen kunnen aanmaken en voorraadbeheer doen. Samen met een beveiligingsbedrijf hier uit het dorp gaan we de winkel ook van camera’s voorzien, waaronder een beweegbare die op afstand bestuurbaar is en een achter de toonbank die de winkeldames kunnen activeren als ze willen dat wij van op afstand mee kijken. De camera’s in de winkel starten de opname als ze beweging registreren. Dat bedrijf bewaart alle opnames enige tijd op de server. Als ik dan een lege doos aantref in de schappen kijk ik de opnames terug van de camera en dan is de kans groot dat ik de dader heb. Dan stuur ik die opnames naar alle andere aangesloten winkels.”
Schellens is niet onbekend met internet: via zijn website verkoopt hij al vijf jaar speelgoed over de hele wereld. De on line omzet is goed voor 20 procent van zijn omzet. “Nu draait die site nog bij een hostingsbedrijf elders, maar straks zet ik hier zelf een webserver neer en dan host ik mijn site zelf. Bovendien kan ik dan ruimte bieden op de server voor andere ondernemers die diensten of informatie op Ons Net of internet willen aanbieden.” Waarschijnlijk wordt ook de webdienst van Schellens succesvol, want Nuenenaren regelen graag alles onder elkaar.
breedband, gemeenten, internet
* * *