Commentaar: Verkiezingsretoriek · 1 juni 2010
Van links naar rechts kiezen de politieke partijen er in hun verkiezingsprogramma’s voor om het mes in de overheid te zetten. ‘Klein en slagvaardig’ (CDA), ‘krachtig en klein’ (VVD), ‘slank en krachtig’ (Groen Links), ‘kleiner en beter’ (PvdA), ‘minder en kleiner’ (D66) ‘meer met minder’ (ChristenUnie); allemaal bij hetzelfde reclamebureau gewinkeld zo lijkt het.
Commentaar gepubliceerd in Digitaal Bestuur, mei 2010.
Veel meer dan een visionair voornemen is bezuinigen op de overheid vooral een opportunistische reflex. Bezuinigingen die de kiezer niet raken, worden makkelijk ingeboekt. Zeker als ze de nationale Kop van Jut de overheid treffen. Stoere taal richting Den Haag doet het goed bij de kiezers. Vreemd eigenlijk: de bezuinigingsvoorstellen van de ambtelijke werkgroepen hebben goed zichtbaar gemaakt hoe groot de maatschappelijke schade is die de hebzuchtige bankiers hebben aangericht. Maar we zien geen woedende massa’s optrekken naar de Klapschaats (bijnaam van het futuristische hoofdkantoor van ING. Ook ‘schoen’, of ‘kruimeldief’ genoemd, al doet die laatste de bank wellicht tekort). Integendeel de beschuldigende wijsvingers priemen richting Den Haag.
Maar het simpelweg in elkaar schuiven van departementen of een kwart van de ambtenaren en bestuurders op straat zetten, zoals sommige partijen suggereren, kost voorlopig meer dan het oplevert en het helpt al helemaal niet bij de aanpak van de grote maatschappelijke problemen. De reorganisatie van de bedrijfsvoering bij de overheid volgens het voorstel van werkgroep 19, met geclusterde toezicht- en uitvoeringsorganisaties en centraal aangestuurde en gestandaardiseerde ondersteuning, levert wellicht na aanvankelijke investeringen besparingen op en geeft zeker hoop op een meer daadkrachtige overheid. Deze operatie leunt zwaar op de inzet van ICT: shared services, keten integratie, standaardisatie van de infrastructuur.
Vooralsnog heeft de overheid veel moeite met het tot een goed einde brengen van grote ICT-projecten. Maar al doende leert ook de overheid: met het aanstellen van departementale CIO’s, de verplichte business-cases en bijvoorbeeld de invoering van de Gateway-reviews is een stap gezet. Een juiste inzet van ICT kan ook helpen bij het oplossen van de grote maatschappelijke vraagstukken. Een paar voorbeelden: Eurlings concept voor rekeningrijden was te grootschalig en risicovol, maar met slimme inzet van bijvoorbeeld de aanwezige apparatuur voor trajectcontrole kan eenvoudig begonnen worden met filebestrijding door beprijzing.
De vergrijzing wordt onbetaalbaar tenzij door supersnel internet en ‘domotica-technologie’ ouderen en hulpbehoevenden langer thuis kunnen blijven wonen. Telewerken, onderwijs op afstand en intelligent energiebeheer verminderen CO2-uitstoot. (Slimme voorstellen die níet in de verkiezingsprogramma’s zijn terug te vinden.) Maar om dat allemaal te realiseren is, om maar bij de verkiezingsprogrammaretoriek te blijven, een slagvaardige, krachtige en betere overheid nodig. Niet een kleinere!
besparingen, ict-rijk, openbaar bestuur
* * *